ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՀԱՐՑԸ

Նախաբան-Պատմական ակնարկ

1Ըստ պատմության Հայկական Հարցը առաջացել է 1878թ. Փետրվարի 19-ին  Սան-Ստեֆանոյում  ռուս-թուրքական նախնական  խաղաղության պայմանագիր կնքելով:Այն անվանվեց նախնական, քանի որ ենթադրվում էր Եվրոպային վերաբերող հարցերը քննարկել համաեվրոպական վեհաժողովում:Սան-Ստեֆանոյի պայմանագիրը բաղկացած էր 29 հոդվածից, որի 16-րդ կետը վերաբերում էր հայերին:Ըստ  այդ կետի ռուսական զորքը դուրս էր գալիս հայաբնակ տարածքներից և հայերի անվտանգությունը պետք է պահպանեին օսմանյան զորքերը քրդերի և չերքեզների հարձակումներից:Մինչև ռուսական զորքի դուրս բերելը թուրքերը պարտավորվում էին 6 ամսվա ընթացքում  հայաբնակ նահանգներում կատարել բարենորոգումներ և այդ մասին հաշվետու լիներ ռուսական կողմին:Քանի որ թուրքիան անկարող էր վճարել հսկա ռազմատուգանք,Ռուսաստանին էին անցնում՝ Կարսը,Արդահանը,Բայազետը և Բաթումը:Այս պայմանագիրը վերաբացվեց 1878-ի հունիսի 1-ին  և ավարտվեց հուլիսի 1-ին Բեռլինի վեհաժողովի ժամանակ:Այս անգամ մասնակցում էին եվրոպական պետությունները մասնավորապես Անգլիան, Ֆրանսիան ,Իտալիան ,Գերմանիան ,Ավստրո-Հունգարիան և Ռուսաստանը:Իբրև պարտված պետություն ներկա էր նաև Թուրքիան:Հայաստանից 2 պատվիրակություն էր գնացել վեհաժողովին; 1-ը նախկին պատրիարք Մկրտիչ Խրիմյանն էր  և  իր թարգմանիչ Մինաս Չերազի հետ  մեկնեցին եվրոպական մեծ տերություններ նեկայացուցիչների հետ բանակցեելու և խնդրելու, որ վեհաժողովի ժամանակ նրանք խոսեն հայկական հարցի վերաբերյալ:2 պատվիրակության մյուս անդամ Խորեն Նարբեյնն էր ով մեկնել էր Պետերբուրգ  ռուսական ցարին հայկական հարցը ներկայացնելու և հարցին դրական լուծում տալու համար:Ցավոք հայկական հարցը այս վեհաժողովի ժամանակ դրական լուծում չունեցավ և հայերը կրկին հուսախաբ եղան:

1.Հայոց  պատմություն  8  Վ.Բարխուդարյան  Թեմա 9  դաս  2  էջ  79.

Վերլուծություն…

<<Հայկական հարց >> երբ հարցնում  ես մարդկանց նրանք ակամայից հիշում են այս պայմանագիրը և սկսում են խոսել  դրա շուրջ:Մարդկանց մի մասն էլ իր տեսակետն է արտակայտում Հայկական հարցի շուրջ և ասելով ,որ Հայկական հարցը սկսվել է Կիլիկյան Հայսատանի անկումից  հետո, 1915 թվականի ցեղասպանության ժամանակվանից ,հայկական հողերի մասնավորապես Արևմտյան Հայաստանի Թուրքիային անցնելուց հետո և վերջիվերջո Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության ազատագրումից հետո:Այդ մարդկանց տեսակետը որոշ  չափով  ճիշտ է, քանի որ նրանց համար Հայկական Հարցը այս բոլոր իրադարձությունների  վերջնական լուծում տալն է:1878  թվականի  վեհաժողովում բարձրացրած հարցերը համարվում են այդ ժամանակահատվածի հայ ժողովրդի խնդիրները և դրանք հիմա չեն կարող մեր հասարակության համար ինչ որ հարց համարվել քանի որ ամեն մարդ ունի իր տեսակետը:Հիմա  ՀՀ-նն ունի 2 գլխավոր հիմնախնդիր՝ Ղարաբաղի անկախության և Հայոց  Ցեղասպանության հարցերը. դրանք են համարվում ներկայիս մեր երկրի <<Հայոց Հարցը>> այսպես ասած:Դա ավելի լայն մաշտաբով հասկացություն է, բայց ես ունեմ իմ սեփական տեսակետը Հայոց  Հարցի շուրջ:

Սեփական կարծիք

Ըստ իս Հայկական Հարցը առաջացել է 19-րդ դարի վերջից  միչև մեր օրերը այդ հարցը ձգձգվում է և օրեցոր այդ հարցին ավելի շատ հարցեր են ավելանում:Ինձ համար հարց է մնում թե ինչու հայերը 19-20-րդ դարերում խեղճացան ու սկսեցին այս ու այն պետության փեշերից կառչել ու ողորմություն խնդրել, ինչու նրանք չէին համախբվում այնպես ինչպես համախմբվում էին Թեոդորոս Ռշտունու, Վարդան և Վահան Մամիկոնյանների, Դավիթ Բեկի և Մխիթար Սպարապետի  ու մնացածների օրոք:Արևմտյան Հայաստանի վերադարձ,Հայոց Ցեղասպանության ճանաչում ,ԼՂՀ-ի ճանաչում չէք կարծում, որ հերիք է այս հարցերն արդեն շատ ծեծված հարցեր են դարձել ինչպես ասում են այս խմորը շատ ջուր ուզեց այսինքն այս հարցերը դարձել են ծիծաղելի ու անտեսված ժամանակն է նայել ներկայիս, առօրյա հարցերը օրինակ այսօր մեր երկրից  օրական հարյուրավոր մարդիկ են արտագաղթում արտասահման և մեր երկիրը դատարկվում է իսկ մենք գիտենք որ երբ ասում ենք <<ՀԱՅՐԵՆԻՔ>> պետք է հասկանանք Ժողովուրդ այլ ոչ թե սարեր,ձորեր, գետեր և այլն:Ում է պետք Հայաստանն առանց հայերի դե իհարկե ոչ մեկի դե ուրեմն եկեք մեր ամենակարևոր հարցը մարդկանց արտագաղթման հարցը դարձնենք <<Հայոց Հարց>> քանի որ դա է մեր այսօրվա հարցը եկեք ապրենք ներկայով ոչ թե անցյալով:Ես չեմ ասում մոռանանք անցյալը ոչ մենք հենց պետք է անցյալը հիշենք ու դրանում մեր սխալները գտնենք, որպեսզի դա մեզ համար դաս լինի:Այն ժամանակ Հայոց Հարց էր հայերի ֆիզիկական բնաջնջման հարցը,հայերի պետություն ունենալու հարցը և հայի արժանապատվության հարցը իսկ այսօր մեր Հայոց Հարցը հայերի արտագաղթման հարցը պետք է լինի: